تفکر سیستمی
زیربنای تربیت با فهم طبیعت
در سال 1955 مالاریا 10 نفر از مردم جزیره برنئو را آلوده کرد. سازمان بهداشت جهانی، برای کشتن پشه‌های حامل مالاریا اقدام به پاشیدن سم دیلدرین کرد. نتیجه آن‌چنان موفقیت‌آمیز بود که این بیماری از جزیره ریشه‌کن شد. اما طولی نکشید که ساکنین متوجه اتفاقات غیرمنتظره‌ای شدند. دلدرین حشراتی مانند مگس‌ها و سوسک‌هایی که مخل آسایش مردم بودند را نیز از بین برد. ساکنین جزیره از این اتفاق خوشحال شدند. اما این پایان داستان نبود.
طولی نکشید مارمولک‌های کوچکی که در خانه‌ها زندگی می‌کردند نیز پس از زیاده‌روی در خوردن حشرات مرده از بین رفتند. پس از آن گربه‌ها بعد از تغذیه با مارمولک‌ها از بین رفتند. بدون گربه‌ها، موش‌ها بیشتر شدند. اکنون مردم با طاعون حمل شده توسط کک‌های بدن موش‌ها تهدید می‌شدند. در کنار این اتفاقات سقف خانه‌ها شروع به ریختن کردند! دیلدرین زنبورها و حشراتی را که از نوعی کرم تغذیه می‌کردند را نیز از بین برده بود و به همین دلیل، جمعیت این کرم به‌طور ناگهانی بسیار زیاد شد. طولی نکشید که لاروهای این کرم‌ها، یکی از غذاهای مورد علاقه‌شان یعنی گیاهانی را که به عنوان پوشش سقف خانه در آن مناطق استفاده می‌شود، جویدند و پیش رفتند.
این اتفاق نتایج غیرقابل پیش‌بینی دخالت در یک اکوسیستم را به همه نشان داد.
داستان بالا یک نمونه از هزاران نمونه‌ای است که تحلیل‌های سطحی جزء نگرانه باعث آن شده، با یادگیری تفکر سیستمی می‌توانیم نگاهی عمیق‌تر به دنیای اطراف خود داشته باشیم. با درک تفکر سیستمی، می‌توانیم این دیدگاه را هنگام پرورش فرزندان لحاظ کرده و به آنها در درک بهتر دنیای پیچیده‌ای که قرار است در آن زندگی کنند، کمک کنیم. لزوم ادراک تفکر سیستمی توسط والدین و بسط و روایت آن به زبان کودکان توسط والدین و مربیان از اهداف این کارگاه است.
بچه‌ها از 2/5 تا ۳ سالگی رابطه علت و معلولی را می‌فهمند، تاثیرگذاری و تاثیرپذیری را درک می‌کنند. تفکر سیستمی مفهوم پیچیده‌ای نیست، می‌گوید همه ما جزیی از یک چرخه هستیم و «کل» چیزی بیش از «تک تک» اعضا نیست.
درباره طبیعت و تربیت
یوزپلنگ ایرانی و تفکر سیستمی
جام جهانی 2014 برزیل بود، یوز ایرانی بر پیراهن تیم ملی نشست. اما چرا؟
ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیاییِ و ما سرنوشت این گونه منحصر به فرد رو رقم می‌زنیم.
خُب این چه اهمیتی برای ما و بچه‌هامون داره؟ اهمیتش تو حفظ تنوع زیستیِ؛
موضوعی که روی کیفیت زندگی ما و رفاه بچه‌هامون اثر می‌ذاره؛ جالبه نه؟!
اگر موضوع حفاظت براتون حساسیت ایجاد کرده و علاقمندید که بچه‌ها نگاه مثبت و ارزشمندی به حیات‌وحش داشته باشند، باید از محیط زیست و ارتباط موجودات زنده و غیرزنده محیط روی هم، بهشون اطلاعات بدیم.
موضوع تنوع زیستی برای بچه‌ها جالب و مهیج است.
چرا انقراض سریع‌ترین دونده روی کره زمین به من ارتباط دارد؟
تصور کنید گربه‌سانان یک منطقه منقرض شوند؛ این سناریو به‌صورت طبیعی رخ می‌دهد:
- به علت از بین رفتن دشمن طبیعی و عوامل محدود کننده‌ی گیاه‌خواران، جمعیت گیاه‌خوارانی مثل قوچ، آهو، جِبیر، کل، بز و … زیاد می‌شود!
- جمعیت زیاد گیاه‌خواران تمامی پوشش گیاهی را می‌بلعد و مناطق بدون پوشش گیاهی در گذر زمان، مستعد بیابان‌زایی هستند!
- در اين شرايط، آب‌هاى سطحى ناشى از باران، كمتر جذب شده و بيشتر بصورت سيلاب جارى مى‌شوند و همراه با خاك حاصلخيز از دسترس خارج مى شوند!
- به علت عدم‌وجود شکارچی طبیعی، گیاه‌خواران ضعيف از طبيعت حذف نمى‌شوند و بدون هیچ تهدیدی، در نسل‌های بعد پویایی خود را از دست می‌دهند و ژن کم‌توان انتقال پیدا می‌کند!
- بیابان‌زایی موجب از بین رفتن تنوع گیاهی و شروع ریزگردها و دیگر مشکلات زیست‌محیطی برای منطقه می‌شود!
- جامعه محلی با کمبود منابع مواجه شده و شروع به شكار و از بین بردن گیاه‌خواران می‌کند و با این کار گونه‌های بیشتری از بین می‌رود و تعادل طبيعت بيش از پيش مختل مى‌شود!
- کمبود منابع در طولانی‌مدت روستاییان را به حاشیه شهرها می‌کشاند!
- حاشیه‌نشینی نقطه شروع جرم و فراموشی هویت در بحران زندگی شهری و مشکلات فرهنگ‌پذیری‌ست!
- جهان یک سیستم است و یک قانون ساده در طبیعت وجود دارد؛
«برهم‌کنش تمامی عناصر در طبیعت»
گونه‌های حیات‌وحش منفرد نیستند؛
یوز ایرانی منفرد نیست؛
یوزپلنگ جزئی از زندگی ماست؛
آیا فرزندان ما یوزپلنگ ایرانی را خواهند دید!؟
دیدگاهتان را بنویسید